Արեգակնային համակարգի մոլորակները

ՄԱՍ I

Արեգակն ու նրա շուրջը պտտվող բոլոր երկնային մարմինները՝ մոլորակները, նրանց արբանյակները, հազարավոր քարաբեկորները միասին, կազմում են Արեգակնային համակարգը։

Արեգակնային համակարգը նաև մեր մոլորակի «տունն» է, եթե կարելի է այդպես ասել։ Իսկ առհասարակ այս «ընտանիքում» կա 8 մոլորակ, որոնց մեծ մասը գոնե 1 արբանյակ ունի: Երկրի բնական արբանյակը, օրինակ, Լուսինն է։ Ի դեպ, հնում արբանյակ են անվանել ծառային, որը միշտ տիրոջ կողքին էր. ուղեկցում էր նրան և ըստ անհրաժեշտության` հոգում նրա այս կամ այն կարիքը։ Այդ առումով՝ Լուսինն իսկապես «օգնական» է․ կյանքը Երկրի վրա անհնար կլիներ առանց նրա լուսարձակման ու մագնիսական հատկանիշների (թեպետ գիտենք, որ լույսը ինքը չի արձակում, այլ անդրադարձնում է Արեգակից)։

Արեգակի շուրջը պտտվում են նաև բազմաթիվ այլ, ավելի փոքր երկնային մարմիններ, որոնք, սակայն, ի տարբերություն մոլորակների, անկանոն ձև ունեն՝ կարտոֆիլի նման, նաև չափազանց փոքր են և կոչվում են երկնաքարեր։

Իսկ 8 մոլորակներն են Մերկուրին (հայկական անունը՝ Փայլածու), Վեներան (Արուսյակ), Երկիրը, Մարսը (Հրատ), Յուպիտերը (Լուսնթագ), Սատուրնը (Երևակ), Ուրանը և Նեպտունը։

Այս մոլորակներից առաջին չորսը՝ Մերկուրին, Վեներան, Երկիրը և Մարսը, կարծր են․ գետին ունեն: Յուպիտերն ու Սատուրնը գազի վիթխարի գնդեր են, սակայն չեն

այրվում, ինչպես աստղերը, ուստի և համարվում են մոլորակ։ Իսկ Ուրանը և Նեպտունը կազմված են գազից և սառույցից:

ՄԱՍ II

Արեգակնային համակարգի ամենամեծ մոլորակը Յուպիտերն է՝ պատված պարուրաձև ոլորվող ամպերով: Յուպիտերը բաղկացած է հիմնականում ջրածնից:

Մոլորակներից Սատուրնն ունի գեղեցիկ, գունագեղ օղակներ, որոնք կազմված են քարե և սառցե մարմիններից, ինչպես նաև փոշու մասնիկներից: Ուրանն էլ ունի օղակներ, այն էլ տասը, սակայն դրանք չափազանց նեղ են և հայտնաբերվել են միայն 1977 թ․, երբ այն անցավ մի աստղի առջևով, և այդ օղակները փակեցին վերջինիս լույսը:

Մոլորակներն Արեգակի շուրջը պտտվում են ոչ անկանոն, այլ ամեն մեկը՝ որոշակի ուղեծրով: Այդ ուղեծրերը կոչվում են էլիպս: Երբ մոլորակը պտտվում է էլիպսաձև (ձվաձև), նրա հեռավորությունն Արեգակից շարունակ փոփոխվում է: Այդպես օրինակ, Երկրի վրա առաջանում են տարվա եղանակները։

Բոլոր մոլորակների ուղեծրերը գտնվում են մոտավորապես նույն հարթության վրա, այնպես որ Արեգակնային համակարգը նման է հարթ սկավառակի: Միայն Պլուտոնն է պտտվում այլ հարթությամբ, սակայն նրան 2006 թ․ «զրկեցին» մոլորակի կարգավիճակից, քանի որ պարզեցին, որ իրականում չափազանց փոքր է և բաղկացած միայն քարից ու սառույցից։ Պլուտոնը նույնպես համարվեց երկնաքար, թեպետ գնդաձև է։

Երկիրն Արեգակի շուրջը պտտվում է 1 տարում, իսկ Մերկուրին՝ 88 օրում, որովհետև այն Արեգակից 58 միլիոն կիլոմետր է հեռու, իսկ մեր մոլորակը՝ 150 միլիոն կիլոմետր: Մարսի վրա տարին տևում է գրեթե 2 անգամ ավելի երկար, քան Երկրի վրա:

Բոլոր մոլորակներից Երկրին ավելի հաճախ մոտենում է Վեներան: Այն երեկոյան կարելի է տեսնել երկնքի արևմտյան, իսկ առավոտյան՝ արևելյան մասերում:

Մյուս մոլորակներում կյանք չի հայտնաբերվել, բայց դրանց գոյությունն էլ, անշուշտ, ինչ-որ մի կենսական նշանակություն ունի, քանի որ աստղագետներն արդեն հաստատապես գիտեն՝ Տիեզերքում ամեն բան ներդաշնակ է, և ոչինչ պատահական չի լինում։

Առաջադրանք

Նկարի վրա տեղադրեք մոլորակների անուններն իրենց հայկական անվանումներով։

Մերկուրի, Վեներա, Երկիր, Մարս, Յուպիտեր, Սերես, Սատուրն, Ուրան, Նեպտուն