About anibarseghyan
View all posts by anibarseghyan:
How Fly saved the river
There was once a river so beautiful that all the animals came to drink from it. One day a giant moose came to this river.
“He’s so big!” cried out a beaver named Barney.
“Even bigger than Big Bear,” added Betty, another beaver.
“He sure is thirsty,” noticed Marty, a muskrat/ մշկառնետ/.
“He’s drinking so much that the river is going down!” yelled Mary, another muskrat.
The animals grew worried.
“Our beaver dams will be destroyed,” warned Barney.
“And we’ll have no water to drink,” said Mary.
Big Bear, who had been listening to the whole time said, “Let’s meet tonight and plan how to get rid of this pest.“
“Count me in!” added Fly.
All the animals laughed at Fly. How was such a tiny creature going to help?
As the sky grew dark, Fly joined the others on the riverbank.
“So, what’s the plan?” he asked.
Barney started by saying, “I will gnaw on that moose’s legs until he runs away.“
“But he’ll kick you with his big strong hooves!”, warned Betty.
“Oh,” said Barney. “I didn’t think of that.”
“We need another plan,” both muskrats said at the same time.
“I am the strongest,” said Big Bear. “I’ll fight that moose.”
“But the moose is twice your size!” said Fly.
The beavers and muskrats all said to Fly, “Be quiet. You are the weakest of all.”
The next morning, Bear was worried. Was Fly right? Was the moose truly twice his size?
“Bear hurry!” said the muskrats.
But Big Bear did not move.
“I’m… I’m… scared,” he replied.
“Maybe we should try my plan,” Fly admitted. But all the other animals just laughed at Fly.
So, Fly flew onto the moose’s back. Holding on tightly, he bit the moose as hard as he could.
“Ouch!” cried the moose.
Fly flew up and bit the moose’s ear.
“Stop it!” the moose yelled.
“I’ll never stop,” said Fly, as he flew around and bit the moose on its leg.
The moose was unable to stop Fly, so he turned and ran. The animals never saw him again.
That night, the beavers made fish stew. The muskrats danced a special dance in honour of Fly.
“Hooray for Fly!” they all sang.
“You see,” began Fly, “even the weakest animal can beat the strongest if he uses his brain.”
- Տեքստի ընդգծված նախադասությունները դարձրու հարցական և ժխտական:
- Դուրս գրիր անանոթ բառերը։:
- Տեքստից դուրս գրիր ածականները` beautiful
- Տեքստից դուրս գրիր մակբայերը՝ beautifuly
- Ին՞չ կենդանիներ կան տեքստում, դուրս գրիր, ին՞չ հետաքրքիր փաստեր գիտես կենդանիների մասին, համացանցից դուրս հանիր և պատրաստիր նյութ հետևյալ վերնագրերով՝ <<Do you know?>> կամ <<It is intersting to know>>
- Ընտրիր ճիշտ տարբերակը
- Why didn’t the other animals think Fly’s plan would work?
a) Bear was too scared.
b) Fly was too small.
c) The moose was too fast.
d) Fly had a broken wing.
2) What problem was the moose causing?
a) He was destroying the animals’ homes.
b) He was being mean to the animals.
c) He was drinking too much water.
d) He was eating all their food.
3) Which line from the story shows that Fly is determined (strong-minded)?
a) “I’ll never stop.”
b) “Hooray for Fly!”
c) “But the moose is twice your size!”
d) “So, what’s the plan?”
4) Fly is the smallest animal in the story. In what way is he the strongest? Explain
your answer.
5) What was the moose doing that made the animals call him a pest?
6. How Fly Saved the River
- Տեղադրիր a, an, some, any
- Please get ………bread from the baker’s.
a)any
b) a
c) an
d) some
2. We need …..money to buy …..present for ……mother’s Birthday.
a) any
b) a
c) an
d) some
Dad, there are …..letters for you.
a) any
b) a
c) an
d) some
4. There aren’t …… books on the shelf.
a) any
b) a
c) an
d) some
5. It is …….elephant.
a) any
b) a
c) an
d) some
6. Thanks a lot. Can I have ……water first?
a) any
b) a
c) an
d) some
7. It is …………very interesting story about animals.
a) any
b) a
c) an
d) some
- Կարդա հետևյալ տեղեկությունները կենդանիների մասին և ընտրիր, թե յուրաքանչյուր հատվածը որ կենդանու մասին է՝ cat, dog, hamster, lizard, fish, parrot
- It is a good friend. Takes it out for walks every day. Feed it meat and give it water to drink.
It is …………..
2. It needs an aquarium to swim. Change the water and clean the quarium regulary. Feed your pet special food once a day.
It is a …………
3. It needs a warm house. It needs rocks and plants to climb on. Feed it insects, spiders, mice or rats and give it water to drink.
It is a ……….
4. It is very friendly and likes to play outside. It sleeps a lot and needs a quiet and warm place to rest. Feed it special biscuits, meat or fish and water to drink.
It is a ………….
5. It needs a cage where it can run around and a box to sleep in. Feed your pet seeds, nuts, fruit and vegetables and give water to drink.
It is a ………….
6. It needs a big cage. Don’t forget to clean the cage. Pet your pet fly outside the cage regularly. Feed your pet seeds and give water to drink
.It is a ………….
Adjective /Ածականներ/& Adverb Մակբայեր/
Ածականները գործածում ենք գոյականների և դերանունների հետ․ Ածականները գրում ենք գոյականներից կամ դերանուններից առաջ։
- I have a black cat.
- He dropped the hot plate.
Մակբայները գործածում ենք բայերի հետ, նկարագրում ենք բայերին՝
- She sang loudly.
- He speaks slowly.
Մակբայը կազմվում է ածականին ավելացնելով –ly- մասնիկը՝
Bad-badly, sad-sadly
Մակբայների համեմատական և գերադրական աստիճանները կազմում ենք օգտագործելով more և most
- She sang more loudly than her friend.
- She sang most loudly in the class.
Օրինակներ՝
- Careful զգույշ (ածական): He is always careful.
- Carefully (մակբայ): She put the glasses down carefully.
- Quiet հանգիստ(ածական): This is a quiet room.
- Quietly (մակբայ): She spoke quietly.
- Bad վատ (ածական): This coffee is bad!
- Badly (մակբայ): He sings badly!
Եթե ածականը վերջանում է ‘y’, ապա ‘y’ դառնում է ‘i’ and այնուհետ ավելացնում ենք ‘ly’. Եթե ածականը վերջանում է ‘le’, ‘e’ սզվում է, և ավելանում է ‘y’.
- Happy ուրախ (ածական): She looks very happy.
- Happily մակբայ): He sang happily.
- Gentle նուրբ (ածական): It’s a gentle cat.
- Gently (մակբայ): He stroked the cat gently.
Կան բացառություններ՝
- Fast արագ (ածական): That’s a fast car.
- Fast (մակբայ): She walks fast.
- Early շուտ (adjective- ածական): She was early for the meeting.
- Early (adverb-մակբայ): He arrived early.
- Late ուշ (adjective): He is always late!
- Late (adverb): He got up late this morning (‘lately’ is also an adverb but means ‘recently’).
- Good լավ (adjective): That is a good book.
- Well (adverb): She did well on the exam (‘well’ can also be an adjective; see below).
- Hard դժվար (adjective): Maths is hard!
- Hard (adverb): She tried hard (‘hardly’ is also an adverb, but means ‘almost none’; see below).
Կարդա և համեմատիր՝
She is a slow reader. She reads slowly.
He is a quick runner. He runs quickly.
She is a bad cook. She cooks badly.
He is a good footballer. He plays football well.
Լրացրեք some or any վարժ: 1, վարժ: 2
Լրացրեք ածական/ adjective/ կամ մակբայ/ adverb/` վարժ: 1, վարժ: 2
Մայր այծը
Քյարքի լեռան դիմաց մի ժայռապատ լեռնագոտի կա։ Նրա գլուխը տափակ է ու սիզավետ։
Աշնան կանաչով պատած տափարակով ես առաջ սողացի, հասա ժայռի պռնկին ու ցած նայեցի։ Ներքևում ծնկահար խոտի մեջ նստոտած՝ որոճում էին վեց-յոթ քարայծ։ Նրանք այնպես հանգիստ ու անմեղ էին, գողտրիկ գլուխները նրբագեղ վզերի վրա վեհորեն պահած, որ հիացած նայում և ափսոսում էի կրակել։ Բայց ողջ օրը՝ սկսած լուսադեմից՝ ես շրջել էի այդ լեռներում, հոգնել էի ծայր աստիճան և անուղղելի սխալ գործած կլինեի, եթե ենթարկվեի իմ զգացմունքներին և բաց թողնեի այդքան հաջող որսը։
Եվ ես խլացնելով իմ մեջ խղճի ձայնը՝ կրակեցի խմբից քիչ հեռու նստած մի այծի վրա։
Որոտից սարսափահար՝ կենդանիները վեր թռան ու սուրացին ժայռերի երկայնքով։ Այն այծը, որի վրա կրակել էի, նայեց ինձ չգիտեմ ինչ հայացքով,- հեռու էր, նրա աչքերի արտահայտությունը որոշել չէր կարող,-և փոխանակ փախչելու իր ընկերների հետևից, գողտրիկ ոստյուններով վազեց դեպի ինձ և կանգ առավ ժայռի ստորոտում, ինձնից ընդամենը տասնհինգ քայլ ցած։ Այս անգամ ես որսացի նրա որոնող հայացքը, որ լի էր տագնապով ու սարսափով։ Ուղիղ հրացանիս փողի դիմաց կանգնել է նա դողդողացող մկաններով, տեսնում է ինձ՝ իրեն մահ բերողին, բայց չի փախչում․ նրա հայցքը տենդագին փնտրում է մեկին։
Մինչ ես նշան էի բռնել իմ զոհի կրծքին և մատս սեղմում էր հրացանի ձգանը, այդ «մեկը», որին նա փնտրում էր տենդագին և որի համար նա այնպես անվախ վազում էր դեպի մահաբեր զենքը, այդ «մեկը» հանկարծ դուրս թռավ ոտքիս տակից՝ ժայռի խոռոչից, ուր թաքնվել էր, ոստոստալով հասավ իրեն փնտրողին ու մտավ նրա վզի տակ։
Ուլն է ․․․
Ես լայն ժպտացի և հրացանս ետ քաշեցի։ Այդ սրտաշարժ տեսարանի առաջ անմիջապես հանգավ որսորդական կիրքն իմ մեջ։ Եվ երբ, հաջորդ վայրկյանին, մայր և ուլ իրար գտած՝ միասին սլանում էին փախած հոտի հետևից, ես հրացանս օդում ճոճելով ճանապարհ էի դնում նրանց ու ցնծագին բացականչություններով թնդացնում ժայռերը։
Այդ պահին իմ դիմացի լեռան ծերպերում թնդյուններ լսվեցին, և ականջիս հասավ ընկերոջս ուրախ կանչը․
-Խփել ե˜մ, արի տանե˜նք, արի օգնի˜ր․․․
Եվ նա սկսեց ինքն իրեն երգել ու սուլել։ Ուրախ էր։ Ուրախ էր, որ այծ էր սպանել։ Ես նույնպես ուրախ էի։ Բայց ուրախ էի, որ չէ՛ի սպանել, որ չորբացավ այն սիրուն ուլիկը․․․
Արտաշեսյան արքայատոհմ
Արտաշեսյան արքայատոհմը գահակալել է մ. թ. ա. 189 – մ. թ. 1 թթ-ին: Նրանց օրոք Մեծ Հայքի թագավորությունը հասել է իր հզորության գագաթնակետին: Արքայատոհմը կոչվել է հարստության հիմնադիր արքա Արտաշես Ա-ի (մ. թ. ա. 189 թ. – մոտ160 թ.) անունով:
Հարստության հիմնումը,Արտաշես Ա արքան.
Արտաշեսյանների թագավորություն, մ․թ․ա․ 189- մ․թ․ 1 թվականներին գոյություն ունեցած թագավորություն է, որի հիմնադիրը Արտաշես Ա Բարեպաշտն է։ Թագավորությունն իր հինադրման սկզբնական շրջանում ունեցել է նվազագույնը 250 հազար կմ2 տարածք, իսկ հզորության գագաթնակետի՝ Տիգրան Մեծի ազդեցության ոլորտը ընդգրկել է շուրջ 3 մլն կմ2 տարածք։ Թագավորության մայրաքաղաքն ի սկզբանե եղել է Երվանդ Դ Վերջինի կողմից կառուցված Երվանդաշատը, ապա Արտաշես Ա-ի կողմից կառուցված է Արտաշատ քաղաքը։ Հետագայում, երբ ստեղծվեց Տիգրան Մեծի աշխարհակալությունը ՝ Արտաշատը ընկավ պետության ծայր հյուսիսում, և Տիգրան Մեծը Աղձնիքում հիմնադրեց Տիգրանակերտը։
Արտաշես Ա Բարեպաշտ (Ք. ա. 189-160 թթ.)Հայոց թագավոր մ.թ.ա. 189 թվականից։ Զարեհի որդին, Երվանդունի տոհմից։ Արտաշես Ա սելևկյան բանակում նախապես եղել է բարձրաստիճան զինվորական։ Սելևկյան թագավոր Անտիոքոս III Մեծը, Երվնդունիներից նվաճելով Հայաստանի զգալի մասը, մ.թ.ա. շուրջ 200 թվականին նրա կառավարիչ է կարգել Արտաշես Ա–ին: Մագնեսիայի ճակտամարտում Հռոմից Անտիոքոս III–ի կրած պարտությունից հետո, Արտաշես Ա անկախ է հռչակել Հայաստանը և հիմնել նոր արքայատոհմ, որն իր հիմնադրի անունով պատմագրության մեջ կոչվում է Արտաշեսյան:
Արտաշեսի վերափոխիչ գործունեության մեջ կարևոր տեղ է գրավում Արտաշատ մայրաքաղաքի հիմնադրումը։ Արևելքում տարածված սովորույթ էր, որ նոր արքայատոհմի հիմնադիրը, գահ բարձրանալով, նոր մայրաքաղաք էր կառուցում։ Արտաշատը կառուցում է մոտ Ք.ա. 185 թվականին Արարատյան դաշտում՝ Երասխ և Մեծամոր գետերի ջրկիցում։ Քաղաքի անառիկ դիրքը նկատի ունենալով՝ հունահռոմեական պատմիչներն այն անվանել են «Հայկական Կարթագեն»: Արտաշեսը կառուցել է նաև այլ քաղաքներ Զարեհավան, Զարիշատ և այլն։ Վերջիններս անվանվել են ի պատիվ Արտաշեսի հոր՝ Զարեհի։
Տիգրան 2 Մեծ.
Տիգրան Բ Արտաշեսյան, առավել հայտնի է որպես Տիգրան Մեծ,Մեծ Հայքի թագավորության արքա Արտաշեսյանների հարստությունից,որը կառավարել է մ․թ․ա․ 95 թվականից մինչև իր մահը՝ մ․թ․ա․ 55 թվականը։ Մ.թ.ա. 115-ին անժառանգ Արտավազդ Ա-ն, որը կարճատև պատերազմում պարտվել էր պարթևաց գահակալին, ստիպված է լինում եղբորորդուն՝ Տիգրանին, որպես պատանդ հանձնել հակառակորդի արքունիքին։ Վերջինս պատանդությունից վերադառնում է միայն մ․թ․ա․ 95 թվականին՝ հոր՝ Տիրան կամ Տիգրան Ա արքայի մահվամբ պայմանավորված։ Պատանդությունից ազատվելու դիմաց հայոց աշխարհաժողովը ստիպված է լինում Միհրդատ Բ-ին զիջել Մեծ Հայքի հարավ-արևելքում գտնվող «Յոթանասուն հովիտներ» կոչված տարածքը։
Տիգրան Մեծի օրոք Մեծ Հայքի թագավորությունը հասնում է իր հզորության գագաթնակետին։ Պարտության մատնելով Պարթևական թագավորությանը և ստանալով Սելևկյան գահը՝ Հայքը կարճ ժամանակով դառնում է Առաջավոր Ասիայի հզորագույն պետությունը. Տիգրան Մեծի տերությունը տարածվում էր Կասպից ծովից մինչև Միջերկրական ծով, Կովկասյան լեռներից մինչև Միջագետքի անապատները։
Արտաշատի պայմանագիր.
Արտաշատի պայմանագիր, կնքվել է հռոմեական զորավար Գնեոս Պոմպեոսի և հայոց արքա Տիգրան Մեծի միջև։ Արտաշատի պայմանագրով ավարտվել են մ.թ.ա. 60-ական թվականների հայ-հռոմեական պատերազմները։ Մ.թ.ա. 66 թվականին Հայաստանը եղել է ներքին ու արտաքին անբարենպաստ պայմաններում։ Պոմպեոսից պարտվելով՝ Պոնտոսի Միհրդատ VI Եվպատոր թագավորը փորձել է դավադրությամբ հայկական գահին բազմեցնել Տիգրան Բ Մեծի որդիներից մեկին, որ ծնվել էր իր դուստր Կլեոպատրայից՝ հուսալով օգտագործել Հայաստանի ուժերը Հռոմի դեմ նոր արշավանքի համար։ Նրա երկու թոռնորդիները դավադրության անհաջող փորձից հետո սպանվել են, երրորդը՝ Տիգրան Կրտսերը, գործակցել է Պարթևաց Հրահատ III թագավորի հետ, կնության առել նրա դստերը և պարթևական ուժերով հարձակվել Հայաստանի վրա։ Չնայած նա պարտվել է Տիգրան Բ Մեծից և մոր՝ Կլեոպատրայի հետ փախել նախ պապի՝ Միհրդատ VI-ի, ապա Պոմպեոսի մոտ, սակայն Հայաստանում չի վերացել ներքին երկպառակությունների սպառնալիքը։ Հայաստանի վրա միաժամանակ հարձակվել են Հռոմը և Պարթևստանը։ Այս իրավիճակում Տիգրան Բ գերադասում է բանակցել Պոմպեոսի հետ։ Ուժերը պահպանելու և Արևելքում Հռոմի նվաճումները ծավալելու նպատակով Պոմպեոսը հաճությամբ ընդունել է Տիգրանի հաշտության առաջարկը։ Ըստ հաշտության պայմանների, Տիգրանը հրաժարվել է արտաքին նվաճումներից՝ Ասորիքից, Արևելյան Կիլիկիայից, Փյունիկիայից, Կապադովկիայից։ Ծոփքն ու Կորդուքը տրվել են Տիգրան Կրտսերին, որը հոր մահից հետո ժառանգելու էր նրա գահը։ Հայաստանը Հռոմին վճարել է 6000 տաղանդ ռազմատուգանք։ Հայաստանը ճանաչվել է իբրև Հռոմի բարեկամ և դաշնակից։ Այնուհետև Պոմպեոսն աշխատել է թուլացնել պարթևական պետությունը և վանել հայկական գահից Հրահատ III-ի բարեկամ Տիգրան Կրտսերին։ Շուտով Տիգրան Կրտսերը Պոմպեոսի դեմ ընդվզելու, նրան անարգելու մեղադրանքով ձերբակալվել է և ուղարկվել Հռոմ։ Տիգրան Բ Մեծը կրկին Մեծ Հայքին է միացել Ծոփքն ու Կորդուքը։ Թեև հաշտության պայմանները եղել են ծանր, Հայաստանը չի դարձել Հռոմին վասալ պետություն, չի խախտվել նրա ամբողջականությունը։
Արտաշես Ա, մ. թ. ա. 189- մ. թ. ա. 160
Արտավազդ Ա, մ. թ. ա. 160 – մ. թ. ա. 115
Տիգրան Ա, մ. թ. ա. 115 – մ. թ. ա. 95
Տիգրան Բ, մ. թ. ա. 95- մ. թ. ա. 55
Արտավազդ Բ, մ. թ. ա. 55- մ. թ. ա. 34
Արտաշես Բ, մ. թ. ա. 30- մ. թ. ա. 20
Տիգրան Գ, մ. թ. ա. 20- մ. թ. ա. 8
Տիգրան Դ և Էրատո, մ. թ. ա. 8- մ. թ. ա. 1
Հարցեր և առաջադրանքներ
- Ո՞ր թվականներին է հիմնադրվել Արտաշեսյան արքայատոհմը։
- Ո՞վ էր Արտաշեսյան արքայատոհմի առաջին արքան և ո՞ր թվականներին է թագավորել։
- Ո՞ր թագավորի օրոք Մեծ Հայքի պետությունը հասավ իր հզորացման գագաթնակետին։
- Ո՞ր թվականներին է թագվորել Տիգրան Բ Մեծը։
- Համացանցի օգնությամբ այլ տեղեկություններ հավաքիր Տիգրան Բ Մեծի մասին։
Հնարագետ ջուլհակը
- Հնարագիտություն, թագավոր, կտավ, հարցմունք, կախարդական, անմահական, գլուխ, արհեստասեր բառերը բաղադրիչների բաժանի՛ր, որոշի՛ր կազմությունը (պարզ, բարդ, ածանցավոր, բարդ ածանցավոր):
Հնարագիտություն – հնար + ա + գիտ + ություն ( բարդ ածանցավոր բառ)
Թագավոր – թագ + ավոր ( ածանցավոր բառ )
Կտավ – պարզ բառ
Հարցմունք – հարց – մունք ( ածանցավոր բառ )
Կախարդական – կախարդ + ական ( ածանցավոր բառ )
Անմահական – ան + մահ + ական ( ածանցավոր բառ )
Գլուխ – պարզ բառ
Արհեստասեր – արհեստ + ա + սեր ( բարդ բառ )
- Պատմվածքից դո՛ւրս գրիր 5 անձ ցույց տվող, 5 իր ցույց տվող գոյականներ: Պատմվածքից փորձիր գտնել և դուրս գրել հատուկ գոյականը:
Անձ
Գիտնական
Մարդ
Թագավոր
Ջուլհակ
Դերվիշ
Իր
Կտավ
փայտ
թալիսման
օրորոց
լուն
Հատուկ
Շահ-Աբաս
Սպահան քաղաք
Աստված
- Բնութագրի՛ր դերվիշին, ջուլհակին:
Դերվիշ աղքատ էր և խելագար։
Ջուլհակ խելացի էր և հնարահգետ։
- Ի՞նչ սովորեցրեց քեզ պատմվածքը: Բանավոր ներկայացրո՛ւ:
Ինքնաստուգում(5-րդ դասարան) 18․04․2024
- Կարդա՛ տեքստը, լրացրո՛ւ բաց թողած տառերը:
Վաղուց, շատ վաղուց մի մարդ էր ապրում: Նա աշխարհի ամենաբարի մարդն էր: Հենց լույսը բացվում էր, վերցնում էր իր սրինգն ու շրջում գյուղից գյուղ, քաղաքից քաղաք: Նա իր սրինգի քաղցր մեղեդիներով մխիթարում էր վշտացածներին, բժշկում հիվանդներին: Երբ լսում էին նրա նվագը, թշնամիները հաշտվում էին, խոսում սիրո և եղբայրության մասին:
Մի անգամ ուշ գիշերով մարդը տուն էր վերադառնում անտառի միջով: Հանկարծ շատ մոտիկից լսվեց գայլերի ոռնոցը, մի քիչ հետո խավարի մեջ պսպղացին նրանց աչքերը: Մարդը մի պահ քարացավ, բայց իսկույն սթափվեց, ձեռքն առավ սրինգն ու սկսեց նվագել: Հնչեց կախարդական մեղեդին, և գայլերը նստեցին գետնին, գլուխները դրեցին առջևի թաթերի վրա ու կարծես քարացան:
2. Բնութագրի՛ր այս պատմության մարդուն՝ պատմելով նրա կատարած գործերի մասին:
Այս մարդը բարի էր և շատ էր սիրում նվագել սրինգ։ Նա սրինգի քաղցր մեղեդիներով մխիթարում էր վշտացածներին և բժշկում հիվանդներին։
3. Մարդն ինչպե՞ս փրկվեց գայլերից:
Նա երբ սթափվեց սրինգը հանեց և սկսեց նվագել իսկ երբ գայլերը դա լսեցին գլուխները դրեցին դիմացի թաթերի վրա ու քարացան:
4. Վերնագրի՛ր տեքստը:
Նվագասեր մարդը
5. Կազմի՛ր նոր բառեր աշխարհ, ճանապարհ բառերով:
Աշխարհ – աշխարհագրական
Ճանաապարհ – ճանապարհորդ
6. Դո՛ւրս գրիր ընդգծված բառերը՝ դիմացը գրելով, թե յուրաքանչյուրն ինչ խոսքի մաս է:
ամենաբարի – ածական
սրինգ – գոյական
Նա – դերանուն
քաղցր – ածական
մխիթարում էր – բայ
անտառ – գոյական
սթափվեց – բայ
կախարդական – ածական
7. Համառոտի՛ր նախադասությունը՝
Նա իր սրինգի քաղցր մեղեդիներով մխիթարում էր վշտացածներին:
Նա նվագում էր
8. Գտիր տրված նախադասության ենթական և ստորոգյալը՝
Մի անգամ ուշ գիշերով մարդը տուն էր վերադառնում անտառի միջով:
Ենթակա – մարդը
Ստորոգյալ – վերադառնում էր
9. Հետևյալ բառերի հոմանիշները գրի՛ր՝ մխիթարել, պսպղալ, թշնամի:
մխիթարել – սփոփել
պսպղալ – փայլել
թշնամի – հակառակորդ
10. Տրված թվերը գրի՛ր բառերով՝ 2099, 37, 45, 766, 84:
2099 – երկու հազար իննսունինը
37 – երեսունյոթ
45 – քառասունհինգ
766 – յոթ հարյուր վաթսունվեց
84 – ութսունչորս
Հնարագետ ջուլհակը
Այս պատասխանն ստանալուց հետո թագավորը գնաց։ Շատ չանցավ՝ ջուլհակի մոտ եկան թագավորի գիտնական նազիր-վեզիրները։
«Ահա՛ եկան թագավորի սագերը, իրա՛վ որ լավ փետրելու թռչուններ են»,— ասաց ջուլհակը ինքն իրան։
Թագավորը տուն գնալով սաստիկ բարկացել էր գիտնականների վրա և սպառնացել էր, որ եթե գոնե մի մարդ չգտնեն, որ դերվիշին պատասխան տա, նրանց բոլորին էլ կաքսորե։ Այսպես նեղի գալով՝ որոշեցին դիմել հնարագետ ջուլհակին, որի համբավը նրանցից մեկը լսել էր։
— Վարպե՛տ եղբայր, կարող չե՞ս արդյոք մի պատասխան տալ մեր տարօրինակ հյուրին, որ ժողովրդի վրա սարսափ է տարածել,— ասացին գիտնականները և պատմեցին դերվիշի դեպքը, որ արդեն հայտնի էր ջուլհակին։
— Ինչո՞ւ չէ… կարող եմ… բայց մեծ ծախք կպահանջվի դրա համար։ Պետք է ձեռք բերել մի կախարդական գավազան, մի անմահական սխտոր և մի ոսկի ձու ածող հավ։
Գիտնականները մնացին ապշած։
— Դրա ծախքը մե՛նք կվճարենք,— ասացին նրանք ուշքի գալով,— միայն՝ մենք չենք կարող գտնել այդ բաները, ինչ որ դու ես ասում։
— Երեք բան է իմ ուզածը, և ես ի՛նքս կգտնեմ, միայն՝ ամեն բանի համար մի գլխարկ լիքը ոսկի է պետք։ Դուք երեք հոգի եք, ամենքդ ձեր գլխարկովը մեկ ոսկի կբերեք, ես էլ կգամ դերվիշին պատասխան կտամ։
Գիտնականները ճարահատած համաձայնեցին։ Գնացին երեք գլխարկ ոսկի բերին, տվին ջուլհակին։ Այսպես փետրելով նրանց, ինչպես պատվիրել էր թագավորը, վեր կացավ առավ իր հոնի գավազանը, մի գլուխ հոտած սխտոր, ոտի մեկը կոտրած մի հավ, և գնաց սարսափ տարածող դերվիշի մոտ։
Հավաքվեցին բոլոր քաղաքացիք, ներկա էր և թագավորը՝ իր բոլոր իշխաններով։
Ջուլհակը չխոսեց դերվիշի հետ. նա լուռումունջ իր գավազանի ծայրով մի խոր ակոս քաշեց շրջանի մեջտեղով ծայրե ի ծայր և այսպիսով դերվիշի շրջանը երկու հավասար մասի բաժանեց և նստեց նրա դեմ հանդիման։
Դերվիշը երկար մտածեց, գլուխը թափ տվավ. վերջը մի գլուխ սոխ հանեց, դրավ առջևը։
Ջուլհակը, առանց երկար մտածելու, իսկույն իր սխտորը հանեց, դրավ իր առջևը։ Բարկացավ դերվիշը և իր ջեբից հանեց մի բուռ կորեկ և շաղ տվավ ամբողջ շրջանի մեջ։
Ջուլհակը փեշի տակից հանեց իր հավը, որ իսկույն կտկտալով կերավ բոլոր կորեկը։
Դերվիշն էլ մինչև վերջը չսպասեց, իսկույն վեր կացավ և մռմռալով հեռացավ-գնաց…
Թագավորը մոտեցավ ջուլհակին և խնդրեց, որ բացատրե այդ հանելուկի նշանակությունը։
— Ո՛ղջ լինի թագավորը,— ասաց ջուլհակը։— Այս մարդը մի խելագար դերվիշ է։ Երևակայել է, որ ինքը մի շատ զորեղ իմաստուն մարդ է և կարող է մեր ամբողջ աշխարհքին տիրել։ Իր քաշած շրջանով ուզում էր մեզ հասկացնել, թե իրա՛նն է բոլոր մեր երկիրը։ Ես չուզեցա հասկացնել նրան, որ այդ խելագարություն է, այլ՝ կես արի մեջտեղից, որով ուզեցա ասել՝ թե կեսն էլ իմն է։ Նա բարկացավ և իր սոխով ինձ պատերազմ հայտնեց կամ ուզեց ասել՝ մեր մեջ դառնություն կծագի, կռիվ կլինի։ Ես էլ իմ սխտորով հասկացրի նրան, որ ես փախչող չեմ, թեկուզ կռվից էլ վատթար բան պատահի։ Նա կորեկով ինձ սպառնաց, որ իր զորքերն անհամար են։ Ես էլ իմ հավով ցույց տվի, որ ահա՛ այսպես կջարդեմ ես քո անհամար զորքը։ Դրա վրա նա տեսավ, որ է՛լ չի կարող մեզ վախեցնել, փախավ-գնաց…
Քաղաքացիք շատ ուրախացան, որ վերջապես ազատվեցին դերվիշի տալիք երևակայական սովից ու մահից, և ամենքը միաբերան գոչեցին. «Կեցցե՜ ջուլհակը»։
Շահ-Աբասը, որ շատ արհեստասեր թագավոր էր, գովեց ջուլհակին և հետո հարցրեց.
— Ի՞նչ արիր իմ սագերին, լավ փետրեցի՞ր, թե՞ ոչ…
— Ո՛ղջ լինի թագավորը, այո՛, լա՜վ փետրեցի, ահա՛ նրանց փետուրները,— ասաց ջուլհակը և թագավորի առջևը դրավ մի պարկ ոսկի։
— Քե՛զ են արժանի այդ ոսկիքը,— ասաց թագավորը,— դու ավելի օգտակար գործադրություն կգտնես դրանց համար։ Մի այդքան էլ իմ գանձարանից ստացիր և մի մեծ գործարան բաց արա. թող ծաղկի քո արհեստը իմ երկրիս մեջ։ Այսուհետև իմ պալատի դռները միշտ բաց են քեզ համար, թող իմ հովանավորությունը լիուլի տարածվի քո իմաստուն ժառանգների և քո ազգի վրա։
- Դերվիշ — մահմեդականների թափառաշրջիկ կրոնավոր, խև
- Բոլորեքյան — բոլորը, ամենքը, բոլորը միասին
- Մաքուք — մաքոք
Հարցեր և առաջադրանքներ
- Գրի՛ր կապույտ գրված բառերի հոմանիշները:
համբավ – լուր, տեղեկություն
անհամար – անհաշիվ
- Բացատրի՛ր նարնջագույնով գրված նախադասությունները, արտահայտությունները:
- Վերնագրի՛ր երրորդ մասը:
Բարի թագավորը
- Մտածի՛ր և գրի՛ր հարցեր երրորդ մասի վերաբերյալ:
Ինչու էր թագավորը գիտնականների վրա բարկացել։
- Պատմվածքի երկրորդ մասը սովորիր պատմել։
«Հնարագետ ջուլհակը»
2
Թագավորը կարծում էր, որ դերվիշի արածը մի հասարակ հանելուկ պիտի լինի, և իրան համար շատ ամոթ էր համարում, որ այդ հասարակ հանելուկը լուծող մի գիտնական չունի։ Այսպիսի մտատանջությունով նա մեկ օր ծպտված ման էր գալիս Սպահանի Հայոց թաղումը, ուր հանդիպեցավ մի տարօրինակ բանի։ Մի տանիքի վրա ցորեն կար փռած աղունի համար, ոչ ոք չկար մոտը, բայց մի երկայն եղեգ կար ցցված, որ ինքն իրան անդադար տարուբերվելով քշում էր ճնճղուկներին։ «Այս հրաշքի գաղտնիքը պետք է տան մեջը փնտրել»,— ասաց թագավորն ու ներս գնաց տուն և այնտեղ տեսավ մի ջուլհակ, որ կտավ էր գործում։
Երբ որ թագավորը ներս մտավ՝ ողջունեց ջուլհակին, ջուլհակը նայեց նրա վրա, իսկույն ոտքի կանգնեց, խոր գլուխ տալով պատասխանեց նրա ողջույնին, հետո սկսեց շարունակել իր գործը։ Ջուլհակի աջ ու ձախ կողմին մի-մի օրորոց կար դրված։ Երբ որ նա սկսեց գործել՝ օրորոցներն էլ սկսեցին օրորվիլ տանիքի ինքնաշարժ եղեգի պես։ Օրորոցում եղած երեխաները ծերունու թոռներն էին, որոնց մայրերը, տան մի անկյունում նստած՝ ճախարակով բամբակ էին մանում կտավի համար։ Իր հարսներին գործից չգցելու համար հնարագետ ջուլհակը տանիքի եղեգից մի թել էր կապել, թելի մեկ ծայրը փաթաթել կտավի սանրին, որ իր տարուբերվելովը շարժում էր եղեգը։ Օրորոցներից նմանապես թելեր ուներ կապած, որոնց հակառակ ծայրերը իր աջ ու ձախ մատներին էր փաթաթել։ Աջ ձեռքով մաքուքը նետելիս՝ աջ կողմի օրորոցն էր օրորվում, ձախով նետելիս՝ ձախ կողմինը։ Այսպիսով, նա մեկ անգամից երեք գործ էր կատարում։
Թագավորն այդ ամենը նկատեց և գովեց իր մտքումը նրա հնարագիտությունը, միայն նրա ոտքի կանգնելով խոր գլուխ տալը թագավորի մեջ կասկած ձգեց, թե՝ չլինի՞ իրան ճանաչեց։ Այս բանն ստուգելու համար թագավորը մի մութ հարցմունք արավ նրան.
— Չլինի՜մ, չլինի՜մ…
— Մի՞թե, մի՞թե…— պատասխանեց ջուլհակը։
Թագավորը, «չլինիմ, չլինիմ» ասելով՝ ուզեց ասել ծերունուն. «Եթե ինձ ճանաչեցիր՝ չլինի թե երևցնես այդ բանը, թող մեր մեջը մնա»։ Իսկ ծերունին պատասխանեց՝ «Մի՞թե, մի՞թե», այսինքն՝ «Մի՞թե ես հիմար եմ և այդքանը չգիտեմ»։
— Քանիսի՞ մեջն ես, վարպե՛տ,– հետո հարցրեց թագավորը։
— Երկուսս լրացրել, երեքի մեջն եմ մտել,— պատասխանեց ջուլհակը։
Թագավորի այս հարցմունքը ջուլհակի հասակին էր վերաբերում։ Ջուլհակը պատասխանեց, որ երկու ոտքով ման գալն արդեն վերջացրել է, հիմա գավազան է գործ ածում՝ իբրև երրորդ ոտք, մեկ խոսքով՝ ծերացել է։
Թագավորն այսպիսի շատ մութ հարցմունքներ արավ և բոլորի պատասխանն էլ ստացավ դարձյալ մութ կերպով։ Տեսավ, որ ծերունի հայը մի հնարագետ և հանճարի տեր մարդ է թե՛ գործով և թե՛ խոսքով, մտածեց, որ միայն սա՛ կարող է դերվիշի պատասխանը տալ։
— Դու, որ այդչափ հնարագետ ես,— ասաց թագավորը,— եթե մի քանի սագ ուղարկեմ քեզ մոտ՝ կարո՞ղ ես փետրել նրանց։
— Դրա քաջ վարպետն եմ ես,— ասաց ջուլհակը։
Հարցեր և առաջադրանքներ
- Գրի՛ր կապույտ գրված բառերի հոմանիշները:
հանճար – հանճարեղություն
ջուլհակ – ոստայնանկ
տարօրինակ – անօրինակ
ճախարակ – ծիծեռնիկ
- Բացատրի՛ր նարնջագույնով գրված նախադասությունները, արտահայտությունները:
Ծպտված ման էր գալիս Սպահանի Հայոց թաղումը – թաքնված ման էր գալիս Սպահանի Հայոց թաղումը։
Եթե ինձ ճանաչեցիր՝ չլինի թե երևցնես այդ բանը, թող մեր մեջը մնա –
- Վերնագրի՛ր երկրորդ մասը:
Թագավորը և ջուլհակը
- Մտածի՛ր և գրի՛ր հարցեր երկրորդ մասի վերաբերյալ:
Թագավորը որտեղ էր ման գալիս։
- Պատմվածքի առաջին մասը սովորիր պատմել։
Florence Nightingale
Florence Nightingale was a nurse who saved many lives in the 19th
century. She was named after the city of Florence in Italy, where her
parents went after they got married in 1818. Her family was rich and
they had two homes in Britain as well as servants.
Florence was an unusual young woman for her time because she
didn’t want to go to parties and get married. She wanted to be a nurse and help people. Her family
didn’t want her to become a nurse because hospitals back then were dirty, horrible places. They
were worried about her. In 1851, Florence went to Germany and learned all about nursing. It was hard
work, but she loved it.
In 1854, lots of British soldiers went to fight in the Crimean War. Army hospitals were filled with injured
men, but there were no nurses and many men died. Florence and a team of nurses went to help.
Florence worked 20 hours a day to make the army hospital a cleaner and safer place. She brought
the men fresh food, she cleaned the hospital beds and she used clean bandages on the wounded
soldiers. Soon, fewer men were dying.
At night, Florence walked around the hospital. She talked to the injured soldiers and helped the men
to write letters to their families. She carried a lamp and the soldiers called her ‘The lady with the
lamp’.
When Florence returned to England, people called her a heroine because of her amazing work in the
Crimean War. Queen Victoria wrote her a letter to say thank you. She continued to work hard in
Britain to improve hospitals and she was given a medal called the Order of Merit. She was the first
woman to receive this honour.